Saba Naft
Location: Iran | Tehran | Valiasr Square
Function: Work Space
Type: Complex
Area: 16500 m2
Year: 2016
Status: Concept | Competition
Architect: Pragmatica Studio Design | Next Office
Design Team: Alireza Taghaboni, Mohamadreza Mohebali, Farhang Alipoor, Sajad Hosseini, Zahra Jahani, Majid Jahangiri, Nazanin Sharif, Sepideh Sarafzadeh, Fatemeh Tabatabee
Location: Iran | Tehran | Valiasr Square
Function: Work Space
Type: Complex
Area: 16500 m2
Year: 2016
Status: Concept | Competition
Architect: Pragmatica Studio Design | Next Office
Design Team: Alireza Taghaboni, Mohamadreza Mohebali, Farhang Alipoor, Sajad Hosseini, Zahra Jahani, Majid Jahangiri, Nazanin Sharif, Sepideh Sarafzadeh, Fatemeh Tabatabee
The reading of the city within our site boundary presents a meaningful duality. At a human scale, the urban space and cityscape are crowded and congested. In contrast, at a broader scale or higher levels, we observe simpler urban facades, some belonging to the First Pahlavi era, with a modernist approach. The fine-grained commercial use of building facades contributes to this visual clutter. Due to the presence of metro, taxi, and BRT stations, there is significant pedestrian and vehicular movement. Additionally, the surrounding commercial and office spaces intensify this congestion at certain hours of the day.
Despite its unpleasant aspects, this congestion and disorder provide a unique potential and energy to this part of the city and the project itself. Therefore, the design aims to harness this energy by transforming the chaos into spatial excitement. The presence of people is essential for the vitality of a commercial complex. Thus, attracting the neighboring population density by extending urban space into the project’s core was a key consideration. The project is envisioned as a basin adjacent to a stream, naturally channeling the fluid movement of people into its space. Meanwhile, the upper levels of the project engage in a harmonious dialogue with the surrounding urban fabric, adopting a pure and simple form with a façade aligned with the geometry of the adjacent eastern structure.
The quality of commercial space in an open and semi-open format not only ensures continuity with the city’s public spaces but also gives the project a unique identity compared to similar developments. Eliminating HVAC systems in these areas significantly reduces infrastructural loads and contributes to energy efficiency.
The commercial volume is organized in a U-shape facing south. The eastern wing extends to the site’s boundary to align with the neighboring eastern façade. The central space accommodates escalators, strategically placed to guide users past all retail units. The office volume also adopts a U-shape, with the eastern section designed to align with the adjacent façade. A gap was introduced in the northeastern office volume to lighten the mass and provide desirable views for commercial users toward the northeast.
To ensure independent access for the office section, a lobby with direct street access is positioned in the northeastern corner. Additionally, office access is possible from the commercial space and directly from Keshavarz Boulevard. Each tower includes a vertical circulation core consisting of two elevators and a staircase. Commercial users can access parking via two elevators and a staircase in the northwest corner, connecting levels -6 to +2.
The -1 level is designated for commercial use. Typically, similar spaces lack spatial quality and become secondary retail areas. However, incorporating a food court in this level ensures a consistent audience presence, generating energy that benefits the entire project.
The second floor was initially allocated for office use but is proposed to be repurposed for cultural functions. Suggested activities include a bookstore, gallery, and other cultural spaces. Transforming this floor into a hub for cultural and artistic communities would enhance the project’s vibrancy. The terraces, dedicated to cafes associated with these cultural spaces, offer ideal venues for formal and informal gatherings. These terraces will also be visually connected to Keshavarz Boulevard, providing a glimpse into the dynamic life within the project.
Open-air shopping spaces can attract diverse vendors and customers who prefer an alternative to conventional enclosed shopping malls. However, as most retailers favor enclosed environments, architects proposing open-air shopping concepts must present compelling arguments to vendors.
One of the key benefits of open spaces is the elimination of ventilation system requirements. However, such spaces in a building demand an architectural façade that ensures insulation against weather conditions. Additionally, flooring should be designed to effectively manage surface water drainage, and all architectural elements, including railings, stairs, elevators, and escalators, must be weather-resistant.
ایده و استراتژی
خوانش شهر در محدوده سایت ما را با دوگانگی معناداری مواجه میکند. فضا و بدنهی شهری در مقیاسی انسانی دچار شلوغی و ازدحام است. در مقابل در مقیاس گستردهتر یا به عبارت دیگر در ترازهای بالاتر، شاهد نماهای شهری سادهتر و در مواردی متعلق به دوره پهلوی اول و با رویکردی مدرنیستی هستیم. در بدنهها به علت کاربری تجاری ریزدانه شاهد این اغتشاش هستیم. از نظر حرکت پیاده و سواره به علت وجود ایستگاههای مترو، تاکسی و BRT حرکت پرتراکم افراد به چشم میخورد. کاربریهای تجاری و اداری اطراف، این ازدحام را در ساعتی از روز تشدید میکند.
این اغتشاش و ازدحام در عین ناخوشایندی این بخش از شهر و پروژه را در معرض پتانسیل و انرژی ویژهای قرار میدهد. به همین دلیل طرح بر اساس جلب حداکثری این انرژی از طریق تبدیل اغتشاش به هیجان فضایی برنامهریزی و طراحی شده، هدفگذاری شد. حضور مردم تضمینکنندهی حیات یک مجموعهی تجاری است. پس جذب تراکم جمعیت مجاور سایت از طریق امتداد فضای شهری به مرکز پروژه مورد توجه بود. گویی که پروژه به گودالی در مجاورت یک جوی آب تبدیل شد که جریان طبیعی و سیال جمعیت به داخل آن سرازیر خواهد شد. در بخش دیگر، پروژه در ترازهای بالا در دیالوگی هماهنگ با بافت مجاور در قالب فرمی خالصی و ساده و پوستهای هماهنگ با هندسهی همسایهی شرقی شکل گرفت.
سازماندهی فضایی
کیفیت فضای تجاری در قالب فضای باز و نیمهباز علاوه بر ایجاد پیوستگی با فضای عمومی شهر، ویژگی منحصربهفرد و شخصیت متمایزی به پروژه در قیاس با گونههای مشابه خود خواهد داد. حذف سیستمهای تهویه در این بخش موجب کاهش قابل توجه بار تأسیسانی میشود که تاثیر قابل توجهی در کاهش مصرف انرژی پروژه خواهد داشت.
فرم
تودهگذاری در بخش تجاری به صورت فرم U شکل به سمت جنوب سازماندهی شد. بال شرقی به منظور همباد شدن با نمای همسایه شرقی تا مرز زمین پیشروی کرد. فضای میانی به جانمایی پلههای برقی (بر اساس مسیر حرکت کاربران و با هدف حرکت از مقابل کلیهی واحدهای تجاری) اختصاص یافت. حجم بخش اداری نیز با فرم U شکل گرفت. در بال شرقی همباد شدن با سطح نمای همسایه در دستور کار قرار داشت. با بررسی روی ارتفاع و حجم همسایگیها در بخش شمال شرقی سایت، با ایجاد یک شکاف در حجم اداری علاوه بر سبک کردن حجم، دید مطلوب برای کاربران تجاری به سمت شمال شرقی ایجاد شد.
دسترسی و حرکت
به منظور تأمین دسترسی مستقل برای بخش اداری، فضای لابی در بخش شمال شرقی با دسترسی مستقیم از گذر، جانمایی شد. این در حالی است که امکان دسترسی به لابی اداری از فضای تجاری و بصورت مستقیم از بلوار کشاورز نیز وجود خواهد داشت. هستهی ارتباط عمودی برای هر یک از برج ها شامل دو دستگاه آسانسور و یک دستگاه پله پیشبینی شده است. ارتباط کاربران بخش تجاری با پارکینگ از طریق دو دستگاه آسانسور و یک دستگاه پله در گوشهی شمال غربی سایت بین طبقات 6- و 2+ تأمین شده است.
برنامه فیزیکی و کاربریها
در برنامه تعیین شده در طبقه ۱- کاربری تجاری در نظر گرفته شد. این طبقه در گونههای مشابه معمولاً کیفیت فضایی مطلوبی پیدا نمیکند و به واحدهای تجاری درجه دوم تبدیل میشوند. پیشنهاد جانمایی و طراحی یک Food court در این طبقه باعث میشود این بخش همواره دارای مخاطب و در نتیجه انرژی کافی باشد. به نحوی که جذابیت فضایی آن به جلب مخاطب برای سایر بخشها کمک خواهد کرد.
طبقهی دوم طبق برنامه به کاربری اداری اختصاص داشت. در طرح پیشنهاد میشود که کاربری این طبقه به کاربری فرهنگی تغییر کند. فعالیتهایی مانند کتابفروشی، گالری و… برای این منظور پیشنهاد شده است. تبدیل شدن این فضا به یک پاتوق برای اهل فرهنگ و هنر میتواند جذابیت و انرژی مناسبی برای پروژه به همراه داشته باشد. تراسهای موجود در طرح با اختصاص به کافههای مرتبط با سایر بخشها میتواند مکان مناسبی برای گردهمآیی و مراسم رسمی و غیر رسمی در حوزه فرهنگ و هنر باشد ارتباط بصری مناسب از بلوار کشاورز به این تراسها وجود خواهد داشت که نمایی از زندگی جاری در پروژه خواهد بود. فضاهای خرید باز میتوانند تعداد متنوعی از فروشندگان و افرادی را که آرزو دارند تا در فضای یکنواخت و بستهی مراکز خرید قرار نگیرند را در کنار یکدیگر جمع آورند. اگر چه درصد بیشتری از فروشندگان علاقهمند به فضاهای محصور و سرپوشیده هستند. در این شرایط معمارانی که فضای باز را برای یک مرکز خرید پیشنهاد میدهند میبایست دلایل منطقی برای گروه فروشندگان ارائه دهند.
از ویژگیهای مثبت فضای باز عدم نیاز به تجهیزات تهویه میباشد. با این وجود این نوع فضا در یک ساختمان نیازمند به نمای معماری است که در برابر شرایط جوی ایزوله باشد و کفسازی آن جهت جمعآوری آبهای سطحی میبایست جوابگو باشد. همچنین تمامی المانهای معماری مانند نردهها، پلهها آسانسورها و پلههای برقی میبایست در مقابل شرایط جوی خارجی مقاوم باشند.
به طور معمول طراحی مرکز خرید توسط تعریف عملکردهای سه گانهی واحدهای تجاری بخش تفریحی و فرهنگی و رستورانها انجام میپذیرد چیدمان این سه عملکرد در نقاط مختلف ساختمان منجر به حرکت بازدیدکنندگان در تمامی مجموعه میگردد. در این طرح به منظور حل روابط این کاربریهای سهگانه با کاربری اداری برجها، صفه به عنوان مفصلی پویا میان این کاربریها در نظر گرفته شد. جای گرفتن عملکردهایی چون شهر کتاب، گالریها و کافهها بر روی این صفه، فضای شهری متنوعی در ترازی بالاتر از هیاهوی خیابان به وجود آورده است که به عنوان یکپارچهکنندهی عملکردهای متنوع پروژه طراحی شده است.
