protective covering
for apadana palace
Location: Iran | Fars | Takht-e-Jamshid | Apadana Palace
Function: Public
Type: Complex
Area: 3000 m2
Year: 2021
Status: Competition
Client: Organization of Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism
Architect: PRAGMATICA ARCHITECTURAL DESIGN STUDIO | Mohammadreza Mohebali
Design Team: Farzad Haj Sharifi, Alireza Hosseinipour, Zahra Jahani
Visualization: Peyman Nozari
Presentation: Farzad Haj Sharifi, Alireza Hosseinipour, Zahra Jahani, Hossein Khorassani
protective covering
for apadana palace
Location: Iran | Fars | Takht-e-Jamshid | Apadana Palace
Function: Public
Type: Complex
Area: 3000M2
Year: 2021
Status: Competition
Client: Organization of Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism
Architect: PRAGMATICA STUDIO DESIGN | Mohammadreza Mohebali
Design Team: Farzad Haj Sharifi, Alireza Hosseinipour, Zahra Jahani
Visualization: Peyman Nozari
Presentation: Farzad Haj Sharifi, Alireza Hosseinipour, Zahra Jahani, Hossein Khorassani
Encountering a historical monument or an ancient site, such as Persepolis, is always accompanied by questions about its history and significance. Designing or creating something in dialogue and interaction with such a site necessitates understanding and taking a stance on history.
Is history a fixed, definite, and concluded subject, or can it be a medium for imagination, narrative, and creativity?
What domain of knowledge or culture can become a ground for intellectual action or interaction and dialogue?
Contemporary historical knowledge, aided by archaeological studies and excavations, has significantly enhanced our understanding of the Achaemenid period and earlier eras. However, for centuries, this era—situated at the intersection of mythical and actual history—has served as a foundation for storytelling and narrative creation.
Persepolis, as a historical complex, carries numerous implications. Some of these refer to the period of its existence and the people who inhabited it, while others relate to pivotal historical moments that altered the course of history. Does the reading of a historical work belonging to a specific era serve as a bridge that connects the present moment to a defined past? In the interval between the end of a monument’s life and the present, do the remaining ruins hold no signs or implications? Are ruins, columns, and broken statues from the distant past until today merely fragments of time, or do they have meanings that transcend their original historical context? Before the advent of modern archaeology, when historical origins were inaccessible, were these remnants devoid of meaning?
Ancient texts and historical records, especially those from pre-Islamic and Islamic sources, have offered limited insights into this historical period. Most of our knowledge stems from the accounts of Western explorers and archaeologists in the 19th century. Earlier sources, like The History of Prophets and Kings (Tarikh al-Tabari), Kitab al-Bad’ wa al-Tarikh by Mutahhar ibn Tahir al-Maqdisi, and Farsnama by Ibn al-Balkhi, often drew on Khwaday-Namag (ancient Persian texts) and their translations from Middle Persian to Arabic and then Persian. These works portray pre-Parthian history as a blend of mythological and real historical narratives, as also seen in Ferdowsi’s Shahnameh.
History can be read and understood differently. According to Gianni Vattimo, there is no singular history; what exists are images of the past refracted through various perspectives.
Imagination serves as a realm for creation, connecting different times and bridging interpretations of history. Diverse readings and interpretations of historical phenomena and monuments evoke unique understandings in contemporary audiences, influencing their approach to the present and even the future.
Is engaging with history merely about showing reverence and submission? Is veneration the sole way to honor history, or can narratives and imagination contribute something to it?
Our approach to designing for Persepolis was neither purely rooted in historical documentation nor driven by veneration. We perceived Persepolis as a platform for storytelling and narration, just as it has served as a bedrock for legends and myths over centuries. Imagination became the departure point for creating something contemporary and relevant to the present. What we added to the northern portico is a work belonging to our time, striving to find common ground with its context and contribute to it. This imagination leads to dialogue and synergy rather than mere reverence.
A transparent and lightweight mass encloses the design scope, forming a protective covering for the northern portico. This mass, while defining a spatial realm, separates the interior from the exterior without creating a definitive boundary. Visitors are invited inside to experience the monument.
The physical structure takes the shape of a tunnel, inviting visitors on an internal journey to narrate a story of history. This spatial experience adds a unique dimension to how the portico is perceived and understood. Transparency ensures that visual connections remain uninterrupted, enabling visitors to simultaneously experience the interior space and maintain their connection with the surrounding environment.
The form of this mass is derived from the interweaving of multiple spheres, resulting in a shell inflated with compressed air to achieve its final shape. It is supported by minimal and strategically placed lightweight concrete bases to ensure stability against lateral forces and wind.
This structure minimizes its physical load on the original monument. Visitor pathways, designed as wooden raised platforms, lead from the Gate of All Nations toward the Apadana Palace, with access points penetrating the space beneath the mass. Using thin, transparent materials ensures that the site’s visual and general ambiance is minimally affected.
The potential to use varied combinations of filling gases offers opportunities to control transparency, introduce color, and regulate visibility and shadow. Additionally, integrated lighting within the mass transforms it into an illuminated object at night. These features allow for diverse spatial atmospheres during various events and scenarios.
Another proposed feature is the ability to project and display visual content onto the surface. These visuals could evoke significant historical moments, such as the burning of Persepolis or New Year celebrations at the court. These moments, projected onto the structure, would offer audiences a new and profound understanding of historical events.
«جم فرزند تهمورث و چهارمين شهريار سلسلة پيشداديان بود. كه پس از مرگ پدر بر تخت شاهي نشست. در پنجاه سال نخست پادشاهي، به مدد فرّه كياني، آهن را نرم كرد و از آن رزم افزار ساخت؛ در پنجاه سال دوم، از كتان و ابريشم و خز جامه ساخت و رشتن و تافتن و بافتن را به مردم آموخت، ديوان را واداشت تا آب و خاك را گل كنند و ديوار بنا نهند و گرمابه و كاخ و ايوان بسازند. سپس از سنگ خارا جواهرات گوناگون چون ياقوت و بيجاده و سيم و زر استخراج كرد. تختي جواهرنشا ن ساخت كه هرگاه ميخواست ، ديوها آن را از هامون به گردون مي بردند. (فردوسی 41) نخستين بار كه مردم تخت او را در آسمان ديدند كه چون خورشيد مي درخشيد، آن روز را كه هرمزدروز (نخستين روز هر ما ه در گاهشماري زرتشتي) از فروردين ماه بود جشن گرفتند و نوروز خواندند. مردم در پادشاهي او سيصد سال انوشه (بي مرگ) و فارغ از رنج و الم زندگي كردند تا اين كه غرور و تكبر او را فراگرفت و ناسپاسي آغاز كرد و در نتيجه ، فرّه از او بگسست و شكستگي اسطورة جمشيد اتفاق افتاد… »
مواجهه با یک اثر تاریخی یا یک سایت باستانی، مانند تخت جمشید، همواره با پرسش از تاریخ و اهمیت آن همراه است. طراحی یا خلق یک اثر در گفتگو و تعامل با آن مستلزم شناخت و موضعگیری در باره تاریخ خواهد بود. چه چیزی حائز اهمیت است؟ چه حوزهای از دانش یا فرهنگ میتواند محلی برای یک کنش فکری و یا یک تعامل و گفتگو باشد؟
آیا تاریخ ، بحثی ثابت، قطعی و تمام شده است یا می¬توان آن را محملی برای تخیل ، روایت و آفرینشگری در نظر گرفت؟ دانش تاریخی امروز به مدد مطالعات و کاوشهای باستان شناسی، ما را با دقت قابل توجهی نسبت به دوران هخامنشیان و پیش از آن آگاه کرده است. اما برای قرنهای متمادی، این دوران که محل اتصال تاریخ اسطورهای و تاریخ واقعی است، بستری برای داستان سرایی و داستان پردازی بوده است.
تخت جمشید به عنوان یک مجموعه تاریخی، حاوی دلالتهای بسیاری است. بخشی از این دلالتها معطوف به روزگار زیست آن و مردمانی است که در آن حاضر بودند و یا دلالت بر لحظههای تاریخی تاثیرگذاری که مسیر تاریخ در آنها تغییرکرده است. آیا خوانش یک اثر تاریخی متعلق به یک دوره خاص، برشی از زمان است که لحظه اکنون را به تاریخ مشخصی در گذشته وصل کند؟ در فاصله بین پایان حیات یک اثر تاریخی تا لحظه اکنون آیا آثار به جا مانده حاوی هیچ نشانه یا دلالتی نیستند؟ آیا مواجه با اثر تاریخی متعلق به یک دوره خاص تنها به برشی از زمان تبدیل میشود که لحظه اکنون را به تاریخ مشخصی در گذشته وصل کند؟ در این میان این خرابهها، ستونها و مجسمههای شکسته در طول سالیان دراز از لحظه مبدا تاریخی تا اکنون چه بودهاند؟ آیا زمانی قبل از مطالعات باستان شناسی مدرن که مبدا تاریخی برای شناخت دلالتها در دسترس نبوده است، خالی از معنا بوده اند؟
اسناد و تاریخ مکتوب کهن و منابع پیش و پس از اسلام، درباره این دوره تاریخی اطلاعات زیادی بدست ندادهاند، عمده دانش ما به اسناد مستشرقین و سیاحان غربی و پس از آن به کاوش های باستان شناسی در قرن 19 میلادی بازمیگردد. اسناد موجود مانند تاریخ طبری، آفرینش و تاریخ مطهر بن طاهر مقدسی و فارسنامه ابن بلخی، با استناد به خداینامه ها و با ترجمههای چندین باره از پهلوی به عربی و از عربی با فارسی تاریخ پیش از اشکانیان را با سلسلههای پیشدادیان و کیانیان ( سلسله های پادشاهی اساطیری ایران) شرح میدهند. گویی این نقطه از تاریخ مرز تاریخ محقق و تاریخ اسطورهای است. چنانچه در شاهنامه فردوسی هم به چشم میخورد.
تاریخ را می¬توان دیگرگونه خواند و دیگر گونه فهمید. به تعبیر جیانی واتیمو تاریخی یکه وجود ندارد؛ تنها چیزی که وجود دارد تصاویری از گذشته است که دیدگاه¬های گوناگون آن را بازتابانده¬اند. تخیل محلی برای آفرینش است. خیال جایی است که می¬توان زمان¬ها را به هم پیوند داد. خوانشها و تفسیرهای متعدد و متفاوت از پدیدهها و آثار تاریخی، درک و نگاه متفاوتی در مخاطب معاصر ایجاد میکند، و در نحوه مواجهه با امر حال و حتی آینده تأثیرگذار خواهد بود.
آیا گفتگو با تاریخ صرفا به معنای احترام گذاشتن و سرخم کردن است؟ آیا کرنش و تقدیس به معنای احترام به تاریخ است و نمی توان با روایتگری و تخیل چیزی به تاریخ افزود؟
نگاه ما برای طراحی در تخت جمشید، نه از جنس تاریخی واقعی و مستند بود و نه از سر تقدیس. ما تخت جمشید را محملی برای داستان پردازی و روایتگری دیدیم همانگونه که در طول سالها ، بستری برای افسانه ها و اسطورهها بوده است. تخیل، نقطه عزیمت خلق اثری معاصر و متعلق به اکنون بود. آن¬چه به ایوان شمالی اضافه کردهایم، اثری است متعلق به زمان حال که تلاش می¬کند فصل مشترکی با بستر خود بیابد و بر آن بیافزاید. تخیلی که به جای تقدیس و احترام تاریخی به گفتگو و هم افزایی میانجامد.
پوشش محافظتی ایوان شمالی کاخ آپادانا، در قالب یک توده شفاف و سبک، محدوده طراحی را در برگرفته است. این توده با تعریف فضا، درون و بیرون را بدون ایجاد مرز قطعی جدا می¬کند در عین حال مخاطب برای دیدن اثر به درون آن می¬رود. نحوه ساماندهی کالبدی این توده به شکل تونلی است که بازدیدکننده را به سفری در درون خود برای خواندن قصهای از تاریخ میخواند.
به این¬گونه تجربه فضایی متفاوت و قابل کشفی به خوانش و درک ایوان اضافه می¬شود. این در حالی است که با ایجاد شفافیت ارتباط بصری قطع نمی¬شود. فضایی که در دل یک توده شفاف تجربه میشود و مخاطب را برای دیدن دیوارنگارههای ایوان شمالی به درون خود میکشد، بدون آنکه ارتباطش را با بیرون مخدوش کند.
منطق شکلگیری فرم این توده بر اساس ترکیب چندین کُره و در همتنیدگی آنها بوده است. محصول این ترکیب پوستهایست که با هوای فشرده پر شده و به فرم نهایی میرسد. در نقاط محدود و مشخصی و از طریق پایههای سبک بتنی، توده به زمین متصل میشود تا ایستایی لازم در برابر نیروهای جانبی و باد را تأمین کند. مجموعه این توده کمترین وزن ممکن را بر روی اثر اصلی منتقل خواهد کرد.
مسیر بازدیدکنندگان از سمت دروازه ملل به سمت کاخ آپادانا در قالب مسیرهایی چوبی و بصورت کفسازی کاذب طراحی شده و از نقاط مختلفی به فضای زیر این توده نفوذ میکند. استفاده از مصالح شفاف با ضخامت کم، ارتباط بصری و منظر عمومی سایت را تحت کمترین تأثیر قرار میدهد.
استفاده از ترکیبات متفاوتی از گازهای پرکننده میتواند قابلیت کاهش شفافیت، ایجاد رنگ و کنترل دید و سایه اندازی را در بهره برداری تأمین نماید. همچنین با تعبیه کردن منابع نوری در داخل این توده، آن را در شب به شئی نورانی تبدیل میشود. مجموعه این قابلیتها، در رویدادها و سناریوهای مختلف بهرهبرداری، اتمسفر و کیفیت های متنوع فضایی را خلق خواهد کرد.
موضوع پیشبینی شده دیگر در این طرح، قابلیت پروجکشن و بازنمایی محتوای تصویری بر روی این پوسته است. تصاویری که تداعی کننده رویدادها و لحظههای ویژه ای در تاریخ اثر هستند. بارزترین مثالها برای این موضوع، بازنمایی سوختن تخت جمشید در آتش یا بارعام نوروزی است. لحظههای از تاریخ که میتواند بازنمایی شود و شکل دیگری از ادراک تاریخی را برای مخاطب به همراه داشته باشد.
